Omgaan met onzekerheid in turbulente tijden

De headlines in het nieuws liegen er niet om: we worden heen en weer geslingerd tussen smeltende ijskappen, oorlog en de grillen van wereldleiders als Trump en Poetin. We leven in een tijd van onrust, onzekerheid en instabiliteit. Maar is dat wel het hele verhaal?

Dit is geen blog waarin je erachter komt wat er volgend jaar gaat gebeuren, want de toekomst is niet te voorspellen. Dit is een pleidooi om beter om te leren gaan met onzekerheid; het juist níet weten wat gaat gebeuren en dat gegeven kunnen omarmen.

Crisis op crisis op crisis

‘Polycrisis’, dat woord duikt steeds vaker op in de media. Maar wat betekent dat nu precies? Onderzoekers van Cambridge University definiëren een polycrisis als verschillende crises die grote impact hebben op elkaar en het menselijk welzijn in grote mate bedreigen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan hoe geopolitieke instabiliteit, de klimaatcrisis en aanhoudende inflatie elkaar beïnvloeden.

Omdat er zoveel verschillende ontwikkelingen tegelijk plaatsvinden, kunnen we onmogelijk voorspellen welke kant we op bewegen. Voor zowel mensen als organisaties brengt dit een hoop onzekerheid. De effecten van een handelsoorlog bijvoorbeeld, kunnen behoorlijk ontwrichtend zijn. En de ontwikkeling van de klimaatcrisis is, onder andere door Amerikaans beleid, nog onzekerder geworden.

Op zoek naar grip

Wat doe je als je je onzeker voelt? Je gaat op zoek naar grip, naar houvast in datgene waar je wél controle over hebt. Dat betekent dat veel organisaties naar binnen keren, zich vasthouden aan verouderde gewoontes en zich focussen op de korte termijn. Dat is een tijdspanne die redelijk voorspelbaar is en daardoor makkelijk te sturen.

Je voelt ‘m al aankomen, wij pleiten voor het omgekeerde. Het voelt wellicht contra-intuïtief, maar juist in turbulente tijden is het belangrijk om (ver) vooruit te kijken. In crisistijd verschuiven verhoudingen en staat alles ter discussie. Dat is het ultieme moment om na te denken over hoe we zouden willen dat de wereld eruitziet als alles weer op z’n pootjes terechtkomt. En nog belangrijker: wie wij zelf zijn in die wereld.   ‍

Meerdere toekomsten

Hoe groter het aantal onzekere ontwikkelingen, hoe meer verschillende uitkomsten er mogelijk zijn. Dat betekent dus ook dat er niet één toekomst, maar meerdere toekomsten werkelijkheid kunnen worden. Het is daarom slim om na te denken over mogelijke scenario’s waar je als organisatie mee te maken kunt krijgen. Wat is de rol van jouw bedrijf in die verschillende toekomstbeelden? Kun je blijven doen wat je nu doet? Moet je rekening houden met nieuwe concurrenten? En welke maatschappelijke rol speel je in deze wereld? Omdat we niet weten welke toekomst werkelijkheid gaat worden, is het slim om je op allerlei toekomsten voor te bereiden.  

Maar hoe dan? We kunnen ons voorstellen dat het klinkt als een megalomane operatie, je voorbereiden op meer dan één toekomst. Alsof je ineens moet investeren in alle ideeën die iedereen in het bedrijf ooit bedacht heeft. Dat is niet zo. Toekomstdenken gaat in grote mate over flexibel om kunnen gaan met veranderingen. En als je de mogelijkheden die de toekomst met zich meebrengt al hebt verkend voordat ze zich voordoen, sta je met 3-0 voor. Je hebt namelijk al eerder bedacht hoe je deze situatie het best kan tackelen. En omdat je op dat moment met de juiste mensen in je organisatie aan tafel zat en in rust het gesprek met elkaar kon voeren, weet je nu wat je moet doen.

Crisistijd als voedingsbodem voor vernieuwing

In crisistijd worden de verhoudingen flink opgeschud en moeten in korte tijd vaak grote beslissingen genomen worden. Dat is spannend, maar crisistijd is de perfecte bodem voor creativiteit en vernieuwing. Luchtverkeersleiding hebben we bijvoorbeeld te danken aan de drukte in de lucht tijdens de Eerste Wereldoorlog. De Tweede Wereldoorlog bracht ons ducttape, een uitvinding waar we vandaag de dag niet meer zonder kunnen. ‍

Toekomstdenken voor leiders

Om goed voorbereid te zijn op wat komen gaat, is het essentieel om het huidige wereldtoneel in perspectief te zien, na te denken in scenario’s en daarna concreet actie te kunnen ondernemen. Precies deze drie elementen komen terug in onze nieuwste workshop ‘Grip op onzekerheid: toekomstdenken voor leiders’. In deze workshop zetten we de eerste stappen om de positie van jouw organisatie in deze turbulente tijden in beeld te krijgen. Op 15 mei vindt de eerste workshop plaats, zien we je dan in onze trendstudio?

‍